OLEJE SILNIKOWE DO SAMOCHODÓW NA LPG

Klasyfikacje olejów silnikowych powstają w odniesieniu do potrzeb i wymagań silników benzynowych i Diesla. Brak odrębnych kategorii dla samochodów zasilanych gazem płynnym nie musi jednak oznaczać, że zamieszczony na opakowaniu oleju dopisek „GAS” to tylko chwyt marketingowy.

Silniki używające mieszanki gazowej pracują w trudniejszych warunkach niż te zasilane benzyną – przede wszystkim ze względu na wyższą temperaturę w komorze spalania, wynikającą m.in. z braku ochładzającej otoczenie zmiany stanu skupienia paliwa. Im cieplej, tym więcej oleju odparowuje. W związku z tym, w przypadku instalacji gazowej olej należy wymieniać nawet 15-25% częściej  – co 9-10 miesięcy zamiast co 12¹.
Tempo zużycia – to najbardziej oczywista różnica w zakresie eksploatacji oleju przez silniki benzynowe i LPG. Jednak czy pomiędzy środkami smarnymi używanymi w jednych i drugich powinny występować jakieś różnice jakościowe? Przeanalizowaliśmy karty charakterystyk oferowanych przez ORLEN produktów – z oznaczeniem „GAS” i bez niego.

SAE i API

Podstawowymi parametrami, na podstawie których w oparciu o wytyczne producenta pojazdu decyduje się, do jakiego samochodu nadaje się olej, są: klasa lepkości oraz klasa jakości.

Pierwsza z nich, firmowana przez Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji – SAE (ang. Society of Automotive Engineers) mówi o grubości filmu olejowego w niskich i w wysokich temperaturach². Druga, kontrolowana przez Amerykański Instytut Nafty – API (American Petroleum Institute), pozwala określić, z jakimi technologiami kompatybilny jest dany olej.

Na dostępnych obecnie na rynku środkach smarnych do silników benzynowych widnieją najczęściej symbole: SJ, SL, SM oraz SN.

Co istotne, w przypadku tej klasyfikacji oznaczenie kolejnymi literami alfabetu gwarantuje, że produkt ma wszystkie właściwości wydajnościowe
środków niższych kategorii³. Innymi słowy, olej SM daje wszystko – i więcej – niż oleje SJ i SL. SN zapewnia najszerszą ochronę, najmniejsze zużycie paliwa i najpełniejszą kompatybilność z nowoczesnymi silnikami. Dodatkowo, od 1 maja 2018 roku API wprowadza oznaczenie SN PLUS4.

Poniżej krótkie opisy obowiązujących obecnie oznaczeń 5:

• SJ – klasa wprowadzona w 1996 roku. Zastąpiła klasę SH, a oleje do niej kwalifikowane przechodzą te same testy silnikowe i procedury testowania. Wymaga się w jej ramach niższego parowania i niższej zawartości fosforu niż w przypadku poprzedniczki. Dotyczy silników samochodowych wyprodukowanych do roku 2001.

• SL – klasa jakości ustanowiona w 2001 roku. Tak jak SJ zajęła miejsce SH, tak SL jest następczynią SJ. Wraz z nią wprowadzono bardziej restrykcyjne ograniczenia dla zużycia oleju oraz osadów powstających podczas eksploatacji w wysokich temperaturach. Niektóre ze środków tej kategorii odpowiadają standardom oszczędności paliwa ILSAC GF-3. Testy silnikowe i procedury testowania bez zmian w stosunku do SJ. Standard SL dotyczy silników samochodów produkowanych przed rokiem 2004.

• SM – norma obowiązująca od 2004 roku. W porównaniu z olejami SL, te z oznaczeniem SM wyróżniają się lepszymi parametrami odporności na
utlenianie, zapobiegania zanieczyszczeniom oraz lepszą wydajnością smarowania w niskich temperaturach. Niektóre ze środków tej kategorii odpowiadają standardom oszczędności paliwa ILSAC GF-4.

• SN – norma wprowadzona w roku 2010. Oleje SN zapewniają lepszą ochronę tłoków w wysokich temperaturach. Jest bardziej rygorystyczna od
poprzedniczek względem dopuszczalnego wytrącania osadów i współdziałania z uszczelkami. Produkty klasy API SN z systemem Resource Conserving
odpowiadają standardom ILSAC GF-5, w związku z czym powinny zapewniać mniejsze zużycie paliwa, lepszą ochronę turbosprężarki, kompatybilność
systemów kontroli emisji i wydłużenie żywotności silników pracujących na paliwach zawierających etanol do E85. Warto w tym miejscu przypomnieć, że do silników benzynowych można używać olejów o klasie wyższej niż rekomendowana przez producenta. Okazuje się, że jest to szczególnie uzasadnione w przypadku pojazdów posiadających alternatywne zasilanie LPG.

Co robi silnikowi LPG?

Choć w międzynarodowych klasyfikacjach rozróżnia się tylko silniki Diesla i benzynowe, nie da się ukryć, że silnik zasilany LPG pracuje inaczej niż na
PB. Wyższa jest przede wszystkim panująca w nim temperatura. Ze względu na zmianę stanu skupienia z płynnego w gazowy, benzyna pobiera z otoczenia duże ilości ciepła, gwarantując wewnętrzne chłodzenie. W sytuacji zasilania gazem zjawisko to nie zachodzi. Co więcej, do spalania LPG potrzeba więcej powietrza – mniej więcej o 5% – a proces przebiega wolniej niż w przypadku benzyny. W efekcie, cylindry poddane są oddziaływaniu wyższych temperatur przez dłuższy czas. Skutkuje to nie tylko zwiększonym parowaniem i zużyciem oleju, ale także jego utlenianiem, degradacją dodatków antykorozyjnych i detergująco-dyspergujących, pogorszeniem właściwości smarnych i pompowalności.
Następstwem kolejnego stopnia jest przyspieszona eksploatacja części silnika6. Co więcej, zgodnie z normami, w gazie LPG może być nawet 5 razy więcej siarki niż w benzynie bezołowiowej7. Można wyciągnąć stąd wniosek, że oleje przeznaczone do silników zasilanych LPG powinny charakteryzować się podwyższoną odpornością na utlenianie dobroczynnych składników, skuteczniejszym usuwaniem zanieczyszczeń oraz lepszym działaniem w wyższej temperaturze. Przeanalizowaliśmy, czym według deklaracji producenta różnią się od swoich odpowiedników dla silników
benzynowych środki smarne przeznaczone do samochodów na gaz.
Czym się różni olej „GAS” W orlenowskiej linii Platinum Classic występuje łącznie 10 produktów. Jeden specjalistyczny, przeznaczony do pojazdów
o przebiegu powyżej 150 000 km, oraz trzy zestawy – uniwersalny, do silników Diesla oraz zasilanych LPG.

W skład każdego z nich wchodzą: olej syntetyczny, półsyntetyczny i mineralny o lepkości (odpowiednio) 5W-40, 10W-40 i 15W-40.

W tabeli 1 zawarliśmy zestawienie parametrów środków smarnych – przeznaczonych do samochodów benzynowych oraz na gaz. Wartości takich właściwości jak lepkość kinematyczna, temperatura płynięcia i zapłonu czy liczba zasadowej TBN dla produktów odpowiadających sobie pod względem klasy lepkości SAE są zbliżone. Na pierwszy rzut oka widać jednak różnicę w rozpiętości klas API, do których przynależą.

Wszystkie przedstawione w tabeli oleje opatrzone hasłem „GAS” kwalifikują się do klasy jakości API SL, wprowadzającej względem SJ „bardziej restrykcyjne ograniczenia dla osadów związanych z eksploatacją w wysokich temperaturach oraz zużycia oleju9”.
W świetle opisanego powyżej oddziaływania spalania gazu na silnik wydaje się, że to idealny zestaw ulepszeń. By sprawdzić, czy oleje uniwersalne i LPG różnią się czymś więcej, w Tabelach 2 i 3 porównaliśmy zamieszczone w portalu orlenoil.pl fragmenty słownych opisów olejów syntetycznych
i półsyntetycznych z obu zestawów.

W przypadku olejów półsyntetycznych, zgodnie z opisem, produkty dla silników zasilanych LPG w porównaniu z rozwiązaniem uniwersalnym wyróżniają się właściwościami czyszczącymi oraz dodatkami usprawniającymi pracę w trudnych warunkach. O zachowaniu szczególnej czystości
silnika wspomina się w przypadku klasycznego syntetyka pasującego zarówno do samochodów na benzynę, jak olej napędowy oraz jego odpowiednika dla aut napędzanych LPG. Ze względu na sformułowania akcentujące podobne walory w obu produktach, lepsze dostosowanie wariantu „GAS” do silników LPG nie jest tak oczywiste. W związku z powyższymi argumentami, można dojść do wniosku, że oleje szczególnie przeznaczone do samochodów na gaz są w gruncie rzeczy podobne pod względem parametrów do swoich uniwersalnych odpowiedników. Wyróżniają się jednak nieco wyższą jakością. Wydaje się więc, że pod warunkiem zachowania wytycznych producenta, alternatywą dla olejów z etykietą „GAS” mogą być lepiej sklasyfikowane środki smarne. Pytanie jednak, w którym przypadku uda się utrzymać najlepszą relację jakości do ceny.

1 nocar.pl Jaki olej do silnika z instalacją LPG?, dostęp dn. 9.05.2018
2 forumsmarowe.pl Klasyfikacja i oznaczenia olejów silnikowych, dostęp dn. 9.05.2018
3 api.org Oil Categories: Gasoline Engines, dostęp dn. 9.05.2018
4 api.org Latest Oil Classifications, dostęp dn. 9.05.2018
5 forumsmarowe.pl Klasyfikacja i oznaczenia olejów silnikowych, dostęp dn. 9.05.2018
6 autokult.pl LPG a olej silnikowy, dostęp dn. 9.05.2018
7 nocar.pl Jaki olej do silnika z instalacją LPG?, dostęp dn. 9.05.2018
8 Na podstawie opisów produktów Linii Platinum Classic z oferty Orlen Oil, dostęp dn.
9.05.2018
9 forumsmarowe.pl Klasyfikacja i oznaczenia olejów silnikowych, dostęp dn. 9.05.2018
10 Na podstawie opisów PLATINUM CLASSIC GAS SYNTHETIC 5W-40 i PLATINUM
CLASSIC SYNTHETIC 5W-40
11 Na podstawie opisów PLATINUM CLASSIC GAS SEMISYNTHETIC 5W-40 i PLATINUM
CLASSIC SEMISYNTHETIC 5W-40