MOMENTY DOKRĘCANIA

Prawidłowe działanie układu hamulcowego zależy od właściwego momentu dokręcenia kół.

Znaczenie prawidłowego momentu dokręcenia kół bywa pomijane przy sezonowej wymianie opon. Tymczasem niewłaściwie dobrana wartość momentu dokręcenia nakrętek lub śrub może powodować uciążliwe drgania kierownicy podczas hamowania i ogólne nieprawidłowe działanie układu hamulcowego, co może mieć znaczący wpływ na bezpieczeństwo jazdy.

Zbyt mocne lub niedokładne dokręcenie śruby bądź nakrętki może mieć poważne konsekwencje. Śruby oraz nakrętki kół, które są zbyt mocno dokręcone, mogą zostać odkształcone, rozciągnięte, a nawet może dojść do ich zerwania, szczególnie podczas jazdy po dziurawej drodze lub pokonywania progów zwalniających.
Powszechna praktyka polegająca na używaniu kluczy pneumatycznych lub elektrycznych ustawionych na najwyższy poziom przy montażu kół, prowadzi często do przedwczesnego zużycia gwintów, a także do nieprawidłowego działania śrub i nakrętek. Zdarza się również, że podczas wkręcania śruby do piasty koła, uszkodzeniu ulegają inne elementy jak np. piasta. Konsekwencją przedwczesnego zużycia gwintów jest nieprawidłowe mocowanie piasty koła, co zdarza się
stosunkowo często.

Kwestia prawidłowego momentu dokręcania kół staje się również coraz ważniejsza w związku z rozwojem pojazdów. Większe wymiary samochodów, większy rozmiar obręczy kół, a przy tym coraz mniejsza wielkość piasty przyczyniają się do tego, że zespół „koło-tarcza-piasta” jest obecnie bardziej narażony na obciążenia w miejscu styku tych trzech elementów niż w przypadku starszych pojazdów. Zbyt niski moment dokręcania nakrętek koła może spowodować w krótkim czasie powstanie nieznacznego luzu w zespole „piasta-tarcza-koło”, co prowadzi do szeregu problemów. Tarcza hamulcowa będzie ocierała się naprzemiennie o klocek hamulcowy, a częstotliwość ocierania będzie wzrastała po pierwszym hamowaniu. Klocek hamulcowy będzie dążył do wyrównania położenia na tarczy, co spowoduje wzmożone drgania. W związku z naprzemiennym ocieraniem, tarcza będzie rozgrzewała się w jednym miejscu hamowania, a w wyniku nierównomiernego tarcia o nagrzaną tarczę pojawią się drgania na kierownicy.
Ten problem można łatwo odróżnić od ogólnej sytuacji związanej z „krzywą tarczą hamulcową”, ponieważ wibracje pojawiają się na kierownicy, a nie na pedale. Przez cały okres eksploatacji tarcza będzie ulegała odkształceniu, a zużycie klocków będzie nieregularne. Natomiast deformacja tarczy hamulcowej spowodowana stałym i naprzemiennym ocieraniem doprowadzi w efekcie do wibracji pedału hamulca.

Jak zapewnić prawidłowe dokręcenie?

Koła są prawidłowo zamontowane wyłącznie wtedy, kiedy śruby lub nakrętki są dokręcone przy użyciu klucza dynamometrycznego zgodnie ze wskazanym momentem dokręcenia. Jest on określony przez producenta na podstawie wielkości i materiału, z jakiego wykonano nakrętki i śruby oraz rodzaju gwintu. Moment dokręcenia jest zazwyczaj podany w instrukcji obsługi.

Do montażu można użyć klasycznego klucza pneumatycznego w jego dolnym ustawieniu (moment obrotowy narzędzia nie może przekraczać wymaganego przez producenta pojazdu momentu dokręcania) lub klucza z ogranicznikiem momentu, który gwarantuje, że nie zostanie przekroczona wymagana wartość. Zastosowanie niższego momentu dokręcania niż zalecany, może spowodować poluzowanie się śrub. Natomiast stosowanie wyższego momentu dokręcania, może doprowadzić do odkształcenia tarcz lub do zerwania śrub, a także powodować trudności z późniejszym odkręceniem śrub przy wymianie koła.
Aby zapewnić prawidłowe przyleganie koła, tarczy i piasty, należy dokręcać koło „na gwiazdę”, tj. dokręcając najpierw nakrętkę z jednej strony, a potem nakrętkę przeciwległą (zamiast następnej). Koła są prawidłowo zamontowane wyłącznie wtedy, kiedy nakrętki zostały dokręcone zgodnie z momentem podanym przez producenta pojazdu, a koło zostało właściwie ustawione w stosunku do piasty.